Spadkobiercą może być każdy – osoba fizyczna, osoba prawna, konsument oraz każda osoba wykonująca jakąkolwiek działalność gospodarczą. Nabycie spadku w czasie trwania postępowania upadłościowego może całkowicie zmienić sytuację osoby, wobec której toczy się postępowanie upadłościowe. Wartość nabytego spadku może przekroczyć sumę zadłużenia, dlatego warto mieć świadomość, co dzieje się w przypadku pojawienia się spadku w upadłości.
Ideą upadłości konsumenckiej jest pozbycie się długów. Jednakże, aby umorzyć zobowiązania, syndyk masy upadłości musi zlikwidować posiadany majątek. Wraz z ogłoszeniem upadłości wszelkie ruchomości, jak i nieruchomości Dłużnika tworzą tzw. masę upadłości. Majątek podlega zlikwidowaniu przez Syndyka, a pozyskane w ten sposób środki trafiają do wierzycieli upadłego. Warto podkreślić, że do masy upadłości wchodzi także mienie nabyte tuż po ogłoszeniu upadłości.
Nabycie spadku po ogłoszeniu upadłości
W sytuacjach, w których otwarcie spadku nastąpiło po ogłoszeniu upadłości, spadek dziedziczy się z dobrodziejstwem inwentarza. Informacji tej udziela art. 119 Prawa upadłościowego, zgodnie z którym, jeżeli do spadku otwartego po dniu ogłoszenia upadłości powołany zostaje upadły, spadek wchodzi do masy upadłości. Syndyk nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a uważa się go za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Co więcej, syndyk nie ma możliwości złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że nabywca spadku odpowiada za dziedziczone aktywa, jak i obciążenia, które wchodzą w skład masy upadłości. Za długi odpowiada się wtedy tylko do wysokości dziedziczonych aktywów. Określenie wartości spadku dokonywane jest w spisie inwentarza, który sporządza się zgodnie z art. 637 KPC. Jeżeli po ogłoszeniu upadłości Dłużnik złoży oświadczenie o odrzuceniu spadku, jest ono traktowane jako bezskuteczne. Ustawa zakazuje sprzedaży lub darowizny składników spadku niezależnie od tego, czy Upadły przyjął spadek lub też trafił on automatycznie do masy upadłości. Zawarcie jakiejkolwiek umowy zbycia spadku czy też jego udziału jest traktowane jako czynność nieważna.
Nabycie spadku przed dniem ogłoszenia upadłości
Jeżeli upadły przyjmie lub odrzuci spadek przed dniem ogłoszenia upadłości z zachowaniem wymogów z przepisów art. 1012 – 1022 KC, to jest to czynność skuteczna zarówno wobec wierzycieli, jak i samego upadłego i nabyty majątek wchodzi w skład masy upadłości oraz następnie podlega likwidacji. Syndyk nie może odwołać oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożonego przez upadłego. Natomiast jeżeli upadły nie złożył oświadczenia do czasu ogłoszenia upadłości oraz upłynął już termin do złożenia oświadczenia przez upadłego, to zgodnie z art. 1015 § 2 przyjmuje się, że spadek przechodzi na spadkobiercę z dobrodziejstwem inwentarza. Odrzucenie majątku przed dniem ogłoszenia upadłości może zostać odebrane, w zależności od wartości danego majątku, jako pokrzywdzenie wierzycieli. W tym przypadku wierzyciele mogą żądać sądowego uznania takiego działania za bezskuteczne.
Utrudniona sprzedaż składników spadku – rozwiązanie
Niekiedy może się zdarzyć sytuacja, że w skład masy spadkowej wchodzą składniki, które ciężko spieniężyć, jak na przykład ułamkowa część nieruchomości obciążonej hipotecznie. Spadek można wyłączyć z masy upadłości w sytuacji, gdy składniki majątkowe, które wchodzą w skład majątku są trudno zbywalne lub wejście spadku do masy upadłości byłoby niekorzystne dla postępowania upadłościowego. Nabyty spadek w takiej sytuacji nie zostanie spieniężony przez Syndyka, a wszelkie decyzje z nim związane będzie mógł podjąć Upadły. W takim przypadku termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku zaczyna biec od momentu uprawomocnienia się postanowienia o wyłączeniu spadku z masy upadłości.
Podsumowanie
Podsumowując, otworzenie spadku przed dniem ogłoszenia upadłości sprawia, że Dłużnik może sam zdecydować o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, licząc się z tym, że w trakcie postępowania upadłościowego składniki majątku mogą wejść do masy upadłości. Otworzenie spadku po dniu ogłoszenia upadłości skutkuje tym, że spadek wchodzi automatycznie w skład masy upadłości i może zostać z niego wyłączony tylko w ściśle określonych sytuacjach.
